मंदिराचा इतिहास

लाखो भक्तांचे श्रद्धास्थान व आराध्य दैवत म्हणजे राजाळे येथील श्री जानाईमाता म्हणजेच जानुबाई.

मानवी जीवनात शक्ति उपासनेला अनन्यसाधारण महत्त्व आहे. याचाच प्रत्यय आपल्या संस्कृतीमध्ये दुर्गेची विविध रूपे आढळतात. सर्व देवतांच्या शक्तिरूप मूर्तीला आदीशक्ती असे नामाभिमान देऊन सर्वश्रेष्ठ ब्रम्हांडनायिका म्हणून गौरविण्यात आले. ब्रम्हा, विष्णु, शिव यांची प्रेरक शक्ति म्हणजे आदीमाया जगदंबा होय. श्री महाकाली, श्री महालक्ष्मी, श्री महासरस्वती हे दुर्गेचे मुख्य अवतार मानले जातात. यापैकी श्री महाकाली हे तमोगुण ( शरीरबल), श्री महालक्ष्मी हे रजोगुण ( संपत्तीबल) व श्री महासरस्वती हे सत्वगुण ( ज्ञानबल ) यांचे प्रतिक मानले जाते. श्री देवी भागवत, श्री देवी उपनिषद्, देवी पुराण, देवी महात्म्य अशा विविध ग्रंथांमध्ये आदीशक्तीचे विस्तृत वर्णन आढळते. महाराष्ट्रात कोल्हापूरची श्री महालक्ष्मी, तुळजापूरची श्री तुळजा भवानी, माहूरगडची श्री रेणुका आणि वणीची श्री सप्तश्रृंगी अशी साडेतीन शक्तिपीठे स्थानापन्न आहेत. परंतू याव्यतिरीक्त इतरही अनेक शक्तिपीठे आपल्या वैशिष्ट्यपूर्णतेने संस्कृतीचा पारंपारिक वारसा जोपासत उभी आहेत. यापैकीच असंख्य भाविकांचे अढळ श्रद्धास्थान असलेले राजाळे पंचक्रोशीचे ग्रामदैवत श्री जनाई माता मंदीर होय. श्री जनाई माता मंदीराच्या इतिहासाबद्दल पुराण् ग्रंथांमध्ये दंतकथा, अख्यायिका प्रचलित आहेत. तसेच मंदीर परीसरात असणारे शिलालेख, जुनी कागदपत्रे, विविध उत्सव या माध्यमातून देखील मंदीराचे ऐतिहासिक महत्त्व जाणून घेता येते. त्याचप्रमाणे मंदीराच्या बांधकाम शैलीवरून देखील मंदीराचे कार्यकाळाविषयी आकलन करता येते.मंदिर गावाच्या पूर्वेला आहे. ते इसवी सन 1600 (शके 1522) च्या अगोदर बांधण्यात आले आहे. जानाई मंदिराचा इतिहास शिवाजी महाराजांच्या जन्माअगोदरचा आहे. देवस्थानाला सापडलेल्या एका ताम्रपटावर श्री जानाई मंदिर इसवी सन 1689 (शके 1611) मधील असल्याचा उल्लेख आहे.मंदिराचा इतिहास लिखित स्वरूपात उपलब्ध नाही. मात्र तो पुणे पुराभिलेख विभागाकडे मोडी लिपीत उपलब्ध आहे असे सांगतात.